6 min Wrażliwość to piękna cecha, która pomaga człowiekowi w życiu wiele razy, ale może też być przeszkodą. Szczególnie w dzieciństwie, z punktu widzenia rówieśników, wrażliwość uważana jest za słabość, a dzieci bardziej wrażliwe w okresie rozwoju inaczej postrzegają trudne sytuacje, w jakich się znajdują. Jak pomóc im radzić sobie w trudnych czasach i pomagać im radzić sobie z własnymi uczuciami?
Czy wiesz, że aż 33% światowej populacji to ludzie bardzo wrażliwi? Często w ciągu swojego życia przytłoczeni są bodźcami emocjonalnymi i fizycznymi, a z punktu widzenia „zwykłej” osoby, wiele sytuacji przeżywają zbyt intensywnie. Przyspieszony oddech, łzy, problemy żołądkowe, ale także inne objawy fizjologiczne - to symptomy mogące świadczyć o nadwrażliwości u Twojego dziecka.
Na wstępie należy jednak zauważyć, że wrażliwość jest cechą, która ma wiele zalet. Prowadzi do empatii, samoświadomości i kreatywności. Zanim jednak dziecko dotrze do etapu, w którym postrzega swoją wrażliwość jako dar, musi przejść długą drogę, w której potrzebuje pomocy i wsparcia rodziców. Zapoznaj się kilkoma prostymi wskazówkami, które pomogą Twoim dzieciom (ale także Tobie) odnaleźć się w wymagającym, hałaśliwym świecie.
Nie lekceważ ich uczuć
Wrażliwe dzieci bardzo często czują, że ich emocjonalne reakcje są nieadekwatne, zwłaszcza że rodzice, rówieśnicy, ale także nauczyciele lekceważą je, odrzucają i nie rozumieją. Najcenniejszą rzeczą z punktu widzenia wrażliwego dziecka jest to, że jako rodzic akceptujesz jego uczucia, tym samym potwierdzając w pewnym sensie ich ważność. Nie musisz za wszelką cenę próbować rozwiązywać nurtującego je problemu, w wielu przypadkach wystarczy otwarcie porozmawiać z dziećmi o tym, przez co przechodzą.
Zamiast zadawania pytań (Dlaczego tak się boisz? Dlaczego myślisz, że nikt cię nie lubi? Dlaczego dzisiaj ci się nie udało?) potwierdź ich uczucia (Dzisiaj , to musiało być ciężko. To smutne, że kolega z klasy coś Ci powiedział. Nie wstydź się tego, że się czegoś boisz - czasami też się czegoś boję). Dzięki tej technice rozpoczniesz u dzieci proces radzenia sobie w trudnych sytuacjach, wspólna rozmowa je uspokoi i stopniowo nauczą się, że wrażliwość tak naprawdę nie jest szkodliwa.
Bardzo ważne jest, aby nie ignorować uczuć dzieci. Jeśli małe dzieci nie wypracują żadnych mechanizmów radzenia sobie w trudnych sytuacjach, w okresie dojrzewania i w wieku dorosłym mogą mieć w takich przypadkach mniej zdrowe i niepożądane reakcje. Niech dzieci wiedzą, że w trudnych chwilach mogą się do Ciebie zwrócić i ujawnić przed Tobą swoje uczucia.
Nie unikaj nazywania uczuć po imieniu
Rozpoznawanie i nazywanie uczuć może bardzo pomóc dzieciom regulować ich przeżycia emocjonalne. Naucz dzieci słów, którymi nazwią swoje uczucia i stwórz sytuacje, w których za ich pomocą będą wyrażać te uczucia. Jeśli widzisz, że Twoje dziecko zamyka się w sobie i przestaje się komunikować, spróbuj zastanowić się, co mogło spowodować to działanie. Może to być na pierwszy rzut oka drobnostka (np. zmiana codziennej rutyny) z którą dziecko ma trudności. Przyzwyczaił się do kawałka chleba na śniadanie, ale dałeś mu dziś bagietkę? To również może prowadzić do nadwrażliwej reakcji, na którą należy zareagować i co najważniejsze - zapytać dziecko, w czym jest problem.
Młodsze dzieci mogą się wstydzić lub nie wiedzieć, jak werbalnie wyrazić swoje uczucia. Możesz używać niewerbalnych środków komunikacji, takich jak ilustrowane karty uczuć, książki dla dzieci lub proste rysunki twarzy wyrażające podstawowe uczucia. Możesz także zadawać dzieciom pytania, na które łatwo odpowiedzieć „tak”, „nie”, „chyba” lub „nie wiem”. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że to niewiele, ale właściwie zadane pytania w końcu doprowadzą Cię do sedna sprawy.
Przygotuj się na wszystko
Wrażliwe dzieci szukają rutyny, ponieważ dokładnie wiedzą, czego się spodziewać. Czy twój pierwszoklasista boi się pierwszego dnia w szkole i nie wiesz, jak go uspokoić? Skontaktuj się z jego przyszłą nauczycielką i poproś ją o przedstawienie miejsca, w których uczeń będzie spędzał większość czasu. Dziecko zapozna się z nowym środowiskiem i będzie lepiej przygotowane na to, co go czeka przed rozpoczęciem szkoły.
Wiele wrażliwych dzieci niechętnie spotyka się z rówieśnikami, ponieważ boją się ich reakcji i tego, co myślą o nich inni ludzie. Ten strach dotyczy również dorosłych. Jeśli Twoje dziecko znajdzie się w takiej sytuacji, pomocne będą ćwiczenia oddechowe lub delikatne ćwiczenia motoryczne, takie jak zabawa plasteliną lub ściskanie miękkiej, piankowej kulki. Każdy spotyka się w życiu z opinią innych, ale dziecko pamięta opinie odnoszące się do nich samych. Spróbuj nauczyć dzieci, że to, co myślą o nich inni, jest problemem innych, a nie Twojego dziecka.
Stwórz bezpieczną przestrzeń i wyznacz granice
Wrażliwe dzieci odbierają z otoczenia więcej informacji, które też częściej biorą do siebie i analizują. Z tego powodu ważne jest tworzenie w domu bezpiecznych miejsc dla dzieci i wyznaczanie pewnych granic. Czy Twoje dziecko otrzymuje z internetu informacje wyzwalające u niego uczucie lęku? Wydziel w domu miejsce, w którym korzystanie z telefonu komórkowego i laptopa będzie zabronione, a jeśli miejscem tym jest np. salon, nie włączaj tam w obecności dziecka nawet wiadomości. Umów się z dziećmi, że wiadomości ze świata zobaczycie razem o wyznaczonej porze dnia, ale pozostały czas poświęcicie innym zajęciom.
Nadmiernie wrażliwe reakcje mogą być również spowodowane liczbą bodźców, na które narażone są dzieci w ciągu dnia. Nie planuj dla dzieci zbyt wielu zajęć na jeden dzień, ponieważ może to u nich spowodować problemy ze zaśnięciem. Jeśli wiesz, że na Twoje dziecko czeka na mecz sportowy, nie planuj tego samego wieczoru uroczystości rodzinnej. Dzieci muszą się zrelaksować, „naładować baterie” i dać sobie czas na zaakceptowanie swoich uczuć. Jeśli dzieci (nie tylko te wrażliwe) są zajęte w ciągu dnia na 110%, nie będą miały czasu na radzenie sobie ze swoimi emocjami i te emocje mogą w końcu nimi zawładnąć.
Pracuj nad dyscypliną
Wrażliwe dzieci są bardzo świadome hipokryzji i moralności. W wielu sytuacjach pytają, czy to sprawiedliwe, dlaczego tak jest i dlaczego ktoś zachowywał się tak, jak się zachował. Jednak cechy te idą w parze z samokrytyką, która nie zawsze jest na miejscu i może być przesadzona z punktu widzenia rodzica. Konieczne jest zatem przystosowanie ewentualnych kar do samokrytyki i pamiętanie, że wrażliwe dziecko ukarze się samo za swoje błędy. Chcesz zablokować dziecku dostęp do tabletu? Nie mów mu, że go zabierasz, bo jest złym dzieckiem. Spróbuj inaczej: „Zwrócę ci tablet, gdy skończysz pracę domową. Otrzymasz tablet z powrotem, jeśli dotrzymasz obietnicy i dokładnie posprzątasz pokój.”
Każda krytyka, kara czy negatywna uwaga zapadają we wspomnienia wrażliwych dzieci znacznie głębiej i przetrwają w ich pamięci na lata. Szczególnie niebezpieczne jest poczucie wstydu, które może powodować, że dzieci będą się blokować i zniechęcać do wielu czynności, w których dobrze im szło. Wrażliwe dzieci w pełni odczuwają wszystkie uczucia, a wstyd najbardziej. Jeśli musisz swoje dziecko za coś upomnieć lub ukarać, nie rób tego publicznie, ani w ogóle przed kolegami z klasy i rówieśnikami. Lepiej z nim porozmawiaj i daj mu szansę na poprawienie swojego zachowania.
Wrażliwość wcale nie jest złą cechą, ale raczej źle rozumianą. Pomóż swoim wrażliwym dzieciom nauczyć się pracy z emocjami i bądź dla nich wsparciem w trudnych chwilach. Dzięki temu wyrosną na ludzi, którzy swoją wrażliwą naturą pomogą innym.
